NUTUK
NUTUK
Söylev, Kurtuluş Savaşı'nın en önemli komutanı Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın 15 - 20 Ekim 1927 tarihlerinde Cumhuriyet Halk Partisi 2. Kongresinde otuz altı buçuk saat süren tarihî konuşmasıdır. 1919 - 1925 yılları arasındaki emperyalizme karşı verilmiş en önemli savaşın anlatımıdır.[1] Kültür Bakanlığı Yayınevi tarafından (belgeler bölümü dışında) yaklaşık 900 sayfalık bir kitap olarak yayımlandı ve Türkiye Cumhuriyeti'nin bu dönemle ilgili en önemli kaynağı oldu.
Söylev'in güncel Türkçeye çevrilmiş sürümleri pek çok yayınevi tarafından basıldı, üzerine pek çok araştırmalar yapıldı.
Söylev, belgeleri sayesinde, Atatürk'ün tarihçi kimliğini de ortaya koymaktadır. Atatürk; bir bilim adamı titizliğinde, yaşadığı olaylarla ilgili belgeleri topladı ve Nutuk'u yazarken bu belgelere dayanarak tarihçi kimliğini de ortaya koydu.
Konu başlıkları[gizle] |
Genel Değerlendirme [değiştir]
Gazi, CHP Kongresini açarken yaptığı ilk konuşmada "senelerden beri devam eden ef'al (eylem) ve icraatımızın milletimize hesabını vermek" amacıyla söylevi verdiğini belirtir. Buna karşılık Prof. Mete Tunçay'ın ifadesine göre "Nutuk bir hesap verme olmaktan çok, ... yakın geçmişle bir hesaplaşmadır. [2]
Nutuk'un iki özelliği dikkat çekicidir:
- Nutukta, en büyük hizmet ve gayretlerle elde edilen rütbe ve nişanları söküp atmaktan çekinmeyecek kadar vatan ve millet sevgisiyle dolmuş bir askerle, tarihî ve millî karakterinin onda şahıslanmış olduğunu gören bir milletin, el ele vererek, dayandığı millî birlik, katlandığı fedakârlık ve gösterdiği irade gücü sayesinde, imkânsızlıklardan nasıl imkânlar ve mucizeler yaratabildiğini dünyaya anlatan bir eserdir.[3]
- Nutuk'ta Atatürk zamanın birçok ünlü ünsüz aktörü hakkında düşüncelerini dile getirir ve bu çerçevede aralarındaki fikir ayrılıklarına da değinir. Bunlardan bazıları:...": Kâzım Karabekir Paşa, Rauf Bey (Orbay), Refet Paşa (Bele), Cemâl Paşa (Mersinli), Nurettin Paşa (Sakallı), Kara Vasıf Bey (Karakol), Zeki Bey (Kadirbeyoğlu), Celâleddin Arif Bey, Cafer Tayyar Paşa (Eğilmez), Ali İhsan Paşa (Sabis), Bekir Sami Bey (Kunduh), Rıza Nur Bey, Çerkes Ethem Bey ve kardeşleri, Selahattin Bey (Köseoğlu), Hüseyin Avni Bey (Ulaş), Ali Rıza Paşa, Şerif Paşa, Ahmet İzzet Paşa (Furgaç), Çürüksulu Mahmut Paşa.
Söylev'den Bölümler [değiştir]
- Anadolu'nun durumu ve kurtuluş çareleri
- Milli teşkilatların kurulması ve kongreler
- İstanbul hükumeti ile ilişkiler
- Milli teşkilatın yeniden düzenlenmesi
- Misak-ı Milli ve gelişmeler
- Büyük Millet Meclisi'nin toplanması
- İsyanlar ve Doğu cephesindeki gelişmeler
- Düzenli orduya geçme kararı
- İstanbul hükumetinin Ankara ile temas arayışları
- Batı cephesindeki gelişmeler ve Birinci İnönü Muharebesi
- Londra Konferansı ve İkinci İnönü Muharebesi
- Sakarya Meydan Muharebesi ve müteakip gelişmeler
- Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Savaşı, Mudanya Mütarekesi
- Lozan Barış Konferansı ve Saltanatın kaldırılması, Hilafet meselesi
- Halk Fırkası'nın kuruluş ve Lozan Barış Anlaşması ve müteakip gelişmeler
- Cumhuriyetin ilanı
- Hilafetin kaldırılması
- Mustafa Kemal'e karşı 'muhalefet', 'Paşalar meselesi' ve Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası
- Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın Gençliğe hitabesi[4]
Söylev hakkında [değiştir]
Atatürk gençliğe hitabında nutkun felsefesi hakkında ipucları vermektedir.
Atatürk Nutuk ile geçmişi anlatıp aynı zamanda gelecekte düşebileceğimiz tehlikeleri önceden sezmemiz için alınacak derslerden bahsetmektedir.
Mustafa Kemal Atatürk'ün Kurtuluş Savaşı dönemi'ni birinci ağızdan aktardığı, Cumhuriyet tarihi açısından önemli bir eserdir.
Bazı sayfalarda açıkça belirttiği "sonraki yıllarda durumun kolay ve açıkça değerlendirilmesi için bu kadar ayrıntıya yer verilmiştir" sözü ile Atatürk ileri görüşlülüğünü bir kere daha ortaya koymuştur.[5]
Dili
Atatürk'ün yetiştiği döneme kullanılan söz dağarcığı ve tümce yapısı bakımından ulusal edebiyat devrinin temsil ettiği dildir. Klasik Osmanlıcaya göre oldukça sadeleştirilmiştir. O devirde kullanılan Arapça ve Farsça sözcükler ve bu dillerden alınan kurallarla oluşturulan tamlamalar, devlet dilinde kullanımından dolayı Söylev'e girmiş sözcükler nedeniyle dili günümüze göre oldukça ağırdır. Dil kullanılırken anlatılan duruma göre bazen kısa ve keskin tümceler bazende uzun ve hareketli söyleyişlere yer verilmiştir.
Kaynaklar
- Mustafa Kemal Atatürk Söylev
- Sinan Meydan Nutuk'un Deşifresi
- Mete Tunçay, Türkiye Cumhuriyeti'nde Tek-Parti Yönetiminin Kurulması, Yurt Yayınları, İstanbul, 1981.
- Taha Parla, Türkiye'de Siyasal Kültürün Resmi Kaynakları - Cilt 1: Atatürk'ün Nutuk'u, İletişim Yayınları, İstanbul, 1991